Jednym z gatunków literackich, po które chętnie sięgają czytelnicy, jest powieść. Ta część literatury pięknej obejmuje utwory charakteryzujące się podziałem na rozdziały, z ilości których wynika niekiedy znaczna objętość, w przeciwieństwie do blisko spokrewnionych nowel czy opowiadań. W powieściach występuje narrator, zwykle posiadający szeroką wiedzę na temat świata przedstawionego. Znaczną część narracji stanowią tu opisy zdarzeń, a czasem też przyrody. Pojawiają się również dialogi, a niekiedy nawet monologi. Fabułę tworzy przeważnie wiele wątków, które przeplatają się ze sobą. Tym sposobem autor wprowadza czytelnika w pasjonujący świat wydarzeń i skomplikowane losy bohaterów.

Powieść to gatunek mogący pochwalić się długą historią. W czasach starożytnych pisano różne typy powieści. Niektóre z nich zawierały nawet elementy psychologiczne. Większość odznaczała się zastosowaniem wielu form narracji. Powieść jako gatunek na szeroką skalę upowszechniła się dopiero w czasach oświecenia, co nie znaczy, że wcześniej całkowicie zaniechano pisania utworów tego rodzaju. Za przykład posłużyć może choćby renesansowe dzieło Gargantua i Pantagruel, na które składa się aż pięć powieści. Z czasów baroku pochodzi z kolei Don Kichot autorstwa Miguela de Cervantesa. Nadejście oświecenia zaowocowało pojawieniem się powieści sentymentalnej, podróżniczej i filozoficznej. Daniel Defoe czy Jonathan Swift pisali wtedy swe utwory, opierając się na bagażu własnych doświadczeń i stosunku do ówczesnych wydarzeń politycznych. Do rozwoju powieści przyczynili się wtedy twórcy angielscy i francuscy. W Polsce z kolei gatunek ten zapoczątkował Ignacy Krasicki utworem Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki. Drugi szczyt rozwoju tej formy literackiej przypadł z kolei na XIX wiek.
Wyróżnia się wiele typów powieści. Patrząc pod kątem rodzaju narracji, można mówić o powieści pierwszoosobowej, personalnej i auktorialnej. Dla tej ostatniej charakterystyczne jest to, że narrator znajduje się poza światem przedstawionym. W typie personalnym ciężko go z kolei zidentyfikować, a w pierwszoosobowym relacjonuje on swoje doświadczenia. Inne kryterium podziału stanowi forma. Tu wskazać należy między innymi powieść epistolarną, na którą składają się listy lub dialogową. Ze względu na tematykę typów jest chyba najwięcej. Wystarczy wymienić chociażby chętnie czytane powieści społeczno- obyczajowe, psychologiczne, historyczne czy kryminalne. Swoich zwolenników mają też dzieła fantastyczno- naukowe lub fantastyczne, nawiązujące do dawnych legend. Podobają się również powieści sensacyjne, odznaczające się wyjątkowym tempem akcji i marynistyczne, skupione wokół tematyki morza.
Oprócz wymienionych rodzajów występują także gatunki szczególne. Zalicza się się do nich między innymi powieść biograficzną, opisującą koleje życia i dokonania bohatera. Może ona przybierać formę autobiografii, kiedy autor przedstawia siebie. Do szczególnych gatunków należą też powieści edukacyjne czy traktaty, które zawierają często treści filozoficzne.