Istnieje tyle rodzajów powieści, że każdy bez wątpienia znajdzie tytuł mu odpowiadający. Tematyka poruszana przez autorów odznacza się znaczną różnorodnością. Obok bardzo popularnych powieści społeczno – obyczajowych i psychologicznych, wiernych czytelników zyskują też kryminały, sensacje i fantastyka. Miłośnikom dalekich wędrówek przypadną do gustu na pewno powieści podróżnicze.
Ta część literatury pięknej obejmuje dzieła podejmujące tematykę podróży i wielu rzeczy z nią związanych. Mamy więc zwykle opis wyprawy, w jaką decyduje się wyruszyć bohater oraz tego, co go w czasie wędrówki spotkało. Stąd też w powieści podróżniczej, tak nieraz chętnie czytane, relacje przedstawiające odległe kraje, ich mieszkańców, religię, zabytki czy dzieje. Podstawowy układ powieści podróżniczej ukształtował się dopiero w czasach oświecenia, choć utwory takie powstawały już dużo wcześniej. Składają się na niego elementy, według których toczy się akcja. Najpierw bohater postanawia udać się w podróż. W dalszej części następuje przedstawienie zdarzeń, do których doszło w czasie wędrówki, zanim jej cel został osiągnięty. Na samym końcu zaś pełen wrażeń bohater wraca do domu.
Przodkiem powieści podróżniczej były starożytne itineraria. Skupiały się one na opisie drogi i uczuć osób podróżujących. Za przykład takiego dziennika może służyć Przewodnik po Helladzie autorstwa Pauzaniasza. Szczegółowe opisy starożytnych wypraw znaleźć można też w dziełach Herodota. Ten rodzaj powieści szeroko rozwinął swe skrzydła dopiero w czasach oświeceniowych. Zwrócono wtedy uwagę na na wartość dydaktyczną, jaką niosą ze sobą wycieczki w odległe miejsca. Z tego okresu pochodzą, chętnie do dziś czytane powieści, takie jak Przypadki Robinsona Crusoe autorstwa Daniela Defoe czy Jonathana Swifta- Podróże Guliwera, podejmująca temat podróży nieco mniej optymistycznie. Pewne zmiany w powieści podróżniczej przyniósł ze sobą dopiero wiek XIX. Nie porzucono przy tym całkowicie wypracowanych już wcześniej wzorców. Dużo większą wagę przykładano do walorów kulturowych i geograficznych krain, do których bohaterowie utworów podróżowali. Częściej jednak wybierali oni tereny odległe, pełne tajemnic. Spotykały tam ich liczne przygody, a akcja nabierała niekiedy zawrotnego tempa. Dosyć znaczącą rolę w tych powieściach pełnili zawsze mieszkańcy dalekich krain, odznaczający się zupełnie inną mentalnością i podejściem do życia niż główny bohater. Autorom chodziło o zaakcentowanie tych różnic. Celem powieści w dalszym ciągu było przecież edukowanie czytelnika. Ważny element XIX- wiecznej powieści stanowiły na pewno częste nawiązania do wynalazków technicznych. Z tego okresu pochodzą takie utwory jak Podróż do wnętrza Ziemi, Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi czy W osiemdziesiąt dni dookoła świata- wszystkie autorstwa Juliusza Verne`a. Na początku XX wieku ujrzała światło dzienne polska powieść podróżnicza, dzieło Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy. Liczne jej cechy pozwalają zaliczyć ją także do powieści przygodowych.
